Wyrok skazujący na karę pozbawienia wolności nie musi oznaczać konieczności rozpoczęcia odbywania kary, a co się z tym wiąże natychmiastowego umieszczenia w zakładzie karnym.
Zgodnie z przepisami zawartymi w kodeksie karnym wykonawczym istnieje możliwość odroczenia wykonywania kary pozbawienia wolności w przypadkach określonych ustawą na okres jednego roku.
Z kolei w stosunku do skazanej kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka.
Przyczynami z uwagi na które sąd penitencjarny może odroczyć wykonywanie kary pozbawienia wolności na okres roku są m. in. sytuacja rodzinna, gdy rozpoczęcie wykonywania kary mogłoby pociągnąć za sobą dla samego skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki.
Odroczenia wykonania kary jest wyjątkiem od zasady natychmiastowego jej wykonania, w związku z tym złożony wniosek w przedmiocie odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności powinien być odpowiednio umotywowany.
W przypadku ciąży, urodzenia dziecka sąd może, jak w powyższych przypadkach, odroczyć wykonywanie kary. Odnosi się to nie tylko do okresu samej ciąży i okresu po urodzeniu dziecka, ale również sprawowania nad nim opieki do ukończenia przez nie trzeciego roku życia.
Sąd może obligatoryjnie odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności, aż do czasu ustania przeszkody. Dotyczy to przede wszystkim skazanych, których choroba psychiczna lub inna ciężka choroba uniemożliwia odbywanie kary.
Wniosek o odroczenia wykonywania kary pozbawienia wolności należy skierować do sądu, który orzekał w pierwszej instancji, natomiast samo jego złożenie wymaga uiszczenia opłaty w wysokości 80 zł. Istotnym jest, iż możliwość odroczenia wykonywania kary pod warunkami wskazanymi powyżej istnieje jedynie wówczas, gdy wykonywanie kary nie zostało jeszcze rozpoczęte.
Zgodnie z postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 26 października 2011 r. (sygn. II AKzw 1029/11):
Z chwilą osadzenia skazanego w zakładzie karnym nierozpoznany prawomocnie wniosek o odroczenie wykonania kary powinien być potraktowany jako wniosek o udzielenie przerwy w jej odbywaniu. Natomiast złożenie wniosku o dalsze (kolejne) odroczenie wykonania kary, w sytuacji gdy nie minął jeszcze okres roku od dnia wydania pierwszego postanowienia o odroczeniu musi skutkować wstrzymaniem czynności zmierzających do osadzenia skazanego w zakładzie karnym. W sytuacji gdy wniosek jest złożony przed zakończeniem okresu poprzednio udzielonego odroczenia, zmierza on do przedłużenia trwającego jeszcze odroczenia na dalszy okres.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie (sygn. II AKzw 1029/11)
Należy pamiętać, że samo złożenie wniosku nie jest równoznaczne z wstrzymaniem wykonywania kary.
Przede wszystkim składając wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności należy zwrócić uwagę na umotywowanie takiego wniosku. W tym miejscu warto wskazać postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 15 grudnia 2010 r. (sygn. II AKzw 845/10), gdzie wskazano, że:
Ewentualna niemożność spłaty zobowiązań kredytowych spowodowana rozpoczęciem odbywania przez skazanego kary izolacyjnej nie stanowi wystarczającej podstawy do odroczenia wykonania tej kary. Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie (sygn. II AKzw 845/10)
